Ranny lub chory drapieżnik - co zrobić

W miejscu odnalezienia chorego/rannego wilka należy:

1. Wykonać zdjęcia (w dobrej rozdzielczości) chorego/rannego osobnika wraz ze wszystkimi okolicznościami mogącymi wskazać na przyczyny jego złej kondycji (np. pozycja odnalezienia zwierzęcia, zbliżenia fragmentów ciała z ewentualnymi zranieniami, zbliżenia głowy z różnych stron, stan uzębienia, wygląd najbliższego otocznia, obecność wnyków i pułapek, oraz sposób ich zainstalowania, sąsiedztwo drogi/linii kolejowej, zabudowania, itp.). Spis zdjęć znajduje się poniżej (plik Karta dokumentacji drapieżnika)
2. Wykonać wstępną ocenę płci, wieku i masy ciała zwierzęcia w oparciu o drugorzędne cechy płciowe i sylwetkę oraz ew. stan uzębienia (jeżeli zwierzę jest uwięzione we wnyku lepiej obserwować go z pewnej odległości, wówczas bardzo przydatna jest lornetka).
3. Przeprowadzić wstępną ocenę wskazującą na najlepszy sposób odłowu chorego osobnika: metoda odłowu zależy od jego stanu. W przypadku bardzo osłabionych lub uwięzionych we wnykach wilków może wymagać zastosowania zwykłego chwytaka weterynaryjnego, dużej sieci, a w trudniejszych przypadkach specjalnego dozownika na wysięgniku (tzw. drenczer lub jabstick), dmuchawki lub strzelby weterynaryjnej z odpowiednim środkiem usypiającym, w dawce opartej o ocenę masy ciała zwierzęcia.
4. Jeśli wstępna diagnoza stanu zwierzęcia i wygląd otoczenia wskazuje, że zwierzę jest w dobrej kondycji (np. tkwi od niedawna we wnyku, brak jest poważniejszych obrażeń zewnętrznych) i nadaje się do uwolnienia (bez wcześniejsze sedacji), po przeprowadzeniu akcji należy zebrać z miejsca zdarzenia wszelkie materiały zawierające DNA tego osobnika (np. całą znalezioną sierść włożyć do papierowej koperty, krople krwi i ślinę do osobnych woreczków strunowych, próbkę odchodów do fiolki ze spirytusem 96%, wg instrukcji pobierania i przechowywania prób genetycznych, która jest w pliku pdf poniżej). 
5. Jeśli wilka nie da się uwolnić (np. z wnyku) bez sedacji, należy po uśpieniu przeprowadzić badanie weterynaryjne na miejscu zdarzenia, zdezynfekować i zaopatrzyć zranienia, podać leki i nawodnić w razie potrzeby, pobrać odpowiednie próbki krwi do analiz lekarskich (morfologia i biochemia, rozmaz, do badań na babeszjozę, anaplazmozę i boreliozę) oraz do badań DNA (do woreczka strunowego lub na kartę FTA, instrukcja w pliku pdf), w razie zmian skórnych pobrać wymaz i zeskrobinę, a także wszczepić chip w u podstawy lewego ucha. 

Badania i zabiegi w lecznicy weterynaryjnej:

1. Jeśli wstępna diagnoza wskazuje, że zwierzę wymaga rehabilitacji, należy przewieźć je do lecznicy weterynaryjnej i przeprowadzić szczegółowe badanie. Z uwagi na to, że dzikie zwierzę wymaga zwykle wcześniejszej sedacji, należy wykonać „za jednym zamachem” jak najszersze spektrum badań, bo kolejna sedacja może być niemożliwa. W ramach badania należy m.in.: pobrać krew nie tylko do analiz ogólnych (morfologia i biochemia), ale także na rozmaz oraz do bardziej zaawansowanych badań na choroby odkleszczowe (babeszjozę, anaplazmozę i boreliozę), a w przypadku odnalezienia osobnika bardzo osłabionego, na choroby zakaźne (m.in. nosówkę i parwowirozę). Pozostałą krew należy umieścić w woreczku strunowym i zamrozić lub zaaplikować na kartę FTA. Wskazane jest też pobrać mocz i odchody do analiz, a w razie zmian skórnych pobrać wymaz i zeskrobinę. Należy ponadto wykonać odpowiednie zdjęcia rentgenowskie oraz w razie konieczności USG tych organów, w których podejrzewa się zmiany chorobowe lub uszkodzenia. Odrobinę sierści z cebulkami pobraną z grzbietu i boków włożyć do papierowej koperty i pozostawić w przewiewnym miejscu do wysuszenia. Wszystkie próby trzeba starannie opisać.
2. W ramach tego badania, jeśli takie są wskazania, należy też wykonać wszelkie potrzebne zabiegi medyczne, zaaplikować wstępny osłonowy zestaw lekarstw i zaplanować skuteczny sposób podawania kolejnych lekarstw podczas rehabilitacji.
3. Wyniki badań należy skonsultować ze współpracującym naukowcem.

Rehabilitacja w ośrodku rehabilitacji zwierząt:

1. Proces rehabilitacji wilka w ośrodku rehabilitacji powinien być nadzorowany przez lekarza weterynarii oraz konsultowany z naukowcem, specjalistą w dziedzinie ekologii ssaków drapieżnych.
   Wilka po badaniach weterynaryjnych należy przetransportować do ośrodka rehabilitacji zwierząt i umieścić go w wolierze znajdującej się jak najdalej od szlaków komunikacyjnych i zajętych wolier w ośrodku, tak by jak najrzadziej miał do czynienia z ludźmi i innymi zwierzętami. 
2. Z uwagi na to, iż wilk znajduje się w załączniku II Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 sierpnia 2011 r. w sprawie gatunków zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi (Dz.U. 2011 nr 173 poz. 1037) pomieszczenie, gdzie przetrzymuje się wilki powinny spełniać specjalne wymagania. Woliera powinna mieć solidne, wysokie na 3 m, lub osiatkowanie z góry, ogrodzenie, wkopane na co najmniej 1 m w grunt. Tylna ściana woliery i po kilka metrów ścian bocznych powinno posiadać pełne odeskowanie oraz częściowe przepierzenie od przodu dla zapewnienia zwierzęciu spokoju. Nie ma potrzeby umieszczania w wolierze psiej budy, natomiast w tylnej części należy rozłożyć dość grubą wyściółkę z siana i jeśli to możliwe w rogu, na wysokości 1,5 -1,8 m zainstalować niewielkie, chroniące przed deszczem, zadaszenie z desek. Woliera musi być odpowiednio duża, powierzchnia na jednego wilka nie powinna być mniejsza niż 100 m2.
3. Z uwagi na nocną aktywność wilków i strach przed człowiekiem, bardzo trudno jest obserwować postępy w rehabilitacji dzikich wilków, dlatego w wolierze, blisko wejścia należy zainstalować wideopułapkę (z czujnikiem ruchu i podświetleniem IR), która pozwoli rejestrować zachowanie i poruszanie się zwierzęcia w godzinach nocnych podczas nieobecności ludzi.
4. Zwierzęciu należy dostarczać pokarm najlepiej w postaci fragmentów dzikich zwierząt kopytnych, w ilości wskazanej przez konsultujących rehabilitację naukowców lub lekarza weterynarii.
5. Wraz z pokarmem należy dostarczać odpowiednie dawki lekarstw wskazanych przez nadzorującego rehabilitację lekarza weterynarii.  
6. Co dwa-trzy dni należy sprawdzać wideopułapkę. Jeśli na nagraniach wilk porusza się po wolierze rytmicznie i swobodnie (nie kuleje, nie opuszcza zadu), je bez problemów, ukrywa nadmiar jedzenia, oddaje mocz i kał regularnie, znakuje wolierę i próbuje podkopywać się pod jej ogrodzeniem, można zaplanować jego uwolnienie do środowiska naturalnego.
7. Jeśli wynika to z konsultacji ze współpracującym naukowcem, z Regionalnym Dyrektorem OŚ oraz weterynarzem, powracającemu do zdrowia osobnikowi przed uwolnieniem można założyć obrożę z nadajnikiem GPS GSM w celu monitorowania jego powrotu do środowiska naturalnego.
8. Uwolnienie wilka należy przeprowadzić w większym kompleksie leśnym, możliwie blisko miejsca jego odnalezienia, najlepiej w godzinach popołudnio

• Instrukcja pobierania prób genetycznych
• Karta dokumentacji fotograficznej
• Protokół