Zebranie dowodów w sprawie o nielegalne zabicie wilków powinno służyć dwóm celom: (1) ustaleniu kto i w jakich okolicznościach zabił wilka; oraz (2) jak bardzo istotne było zabicie danego wilka dla lokalnej populacji. Cel pierwszy służy zebraniu dowodów przeciwko sprawcy, natomiast cel drugi służy ocenie "istotności" szkody w środowisku.
(1) Ustalenie sprawcy i okoliczności zajścia
Zbieranie dowodów przeciwko kłusownikom jest w ogromnej mierze uzaleznione od tego, w jaki sposób wilki zostały zabite. W odmienny sposób podchodzi się do osoby zakładającej wnyki i innego rodzaju urządzenia chwytające zwierzęta. Natomiast zupełnie inaczej podchodzi się do zebrania dowodów przeciwko myśliwemu, który nielegalnie zastrzelił wilka.
(a) Wilk zabity we wnykach
Wnyki (linki chwytajace za łapę lub szyję), czy też rzadziej tzw. paści (pułapki szczękowe, chwytajace za łapę), są przede wszystkim wykorzystywane do nielegalnego zabijania dzikich ssaków kopytnych. Drapieżniki wpadają w nie zwykle przypadkiem, w trakcie poszukiwania pożywienia. Jeżeli odnaleziono wilka złapanego w taki sposób należy: zabezpieczyć wnyki lub pułapki oraz ustalić sposób ich wykonania (jeżeli dojdzie do przeszukania w domu podejrzanego, to sposób wykonania pułapek może być wskazówką służącą rozpoznaniu sprawcy).
Jeżeli odnaleziony martwy wilk zginął niedawno (kilka dni), można pokusić się o zainstalowanie w sąsiedztwie foto lub wideopułapek, które dają szansę zarejestrowania sprawcy kontrolującego założone przez siebie pułapki.
(b) Wilk zabity przez myśliwego
Wilki mogą być intencjonalnie lub przypadkowo zabijane podczas polowań. Nawet jeżeli są zabite celowo, to sprawcy niemal zawsze tłumaczą się pomyłką, np. z innym podobnym lub rzekomo podobnym gatunkiem. Dla organów ścigania istotne powinno więc być:
- Ustalenie na jakie gatunki w danym momencie myśliwy miał prawo polować. Wynika to m. in. z planów łowieckich, indywidualnych zezwoleń oraz z zapisu w tzw. książce wyjść do łowiska (znajduje się u łowczego danego koła łowieckiego), a w przypadku polowań dewizowych, z dokumentów firmy organizującej polowanie.
- Ustalenie czy i w jakiej formie przekazywana była myśliwym informacja o obecności wilków w obszarze objętym polowaniem? Czy sprawdzono umiejętność rozpoznawania gatunków przez myśliwych zagranicznych, jeśli pochodzą z kraju, w którym nie występują nasze gatunki chronione?
- Pierwsza zasada łowiecka, to strzelać tylko i wyłącznie do rozpoznanego celu. Należy więc dokonać wizji lokalnej w miejscu zdarzenia i ustalić widoczność z miejsca oddania strzału, poznać rozmieszczenie myśliwych na polowaniu zbiorowym, odległość pomiędzy sprawcą a zabitym wilkiem, itd.
- Ustalić w jaką część ciała zwierzęcia strzelał myśliwi, gdzie znajdują się rany postrzałowe u zabitego wilka?
- Zebrać informacje o rodzaju broni i przyrządach optycznych (np. luneta) wykorzystywanych przez myśliwego.
(2) Konieczne informacje o zabitym wilku
Aby prawidłowo ocenić istotność szkody dla lokalnej populacji należy ustalić płeć, wiek, wymiary oraz status rozrodczy i socjalny zabitego wilka, a także ocenić odniesione obrażenia.
Dokumentacja fotograficzna. Bardzo ważne dla zebrania materiałów dowodowych jest wykonanie dobrej i dokładnej dokumentacji fotograficznej. Spis koniecznych fotografii znaleźć można w zamieszczonym poniżej pliku. Należy także udokumentować fotograficznie wszystkie okoliczności zdarzenia i przeprowadzone czynności (np. sekcję).
Płeć: ocenia się na podstawie drugorzędowych cech płciowych.nzwykle kła). Ocena dokonywana na podstawie samych oględzin zwierzęcia, zwłaszcza przez osoby niedoświadczone, może prowadzić do poważnych błędów.
Wymiary: masa ciała, długość ciała (od czubka nosa do nasady ogona), długość ogona, wysokość w kłębie.
Status rozrodczy samicy: w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy są widoczne obrzmienia sutków oraz wytarcia sierści wokół sutków (cechy widoczne tylko w maju-lipcu, okresie karmienia szczeniąt mlekiem, potem coraz słabiej, aż do całkowitego zaniku jesienią). Przy braku tych cech należy zrobić sekcję, podczas której należy sprawdzić stan jajników, obecność blizn w macicy, obecność mleka w gruczołach mlekowych, obecność tłuszczu okołosercowego i okołonerkowego. Cechy wskazujące na status rozrodczy samicy są słabiej lub lepiej widoczne w zależności od pory roku.
Obrażenia: przede wszystkim należy dokonać obdukcji zewnetrznej i zgromadzic dokumentację fotograficzną obrażen. W razie konieczności, należy wykonać sekcję zwierzęcia. Sekcja powinna być wykonana przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje - lekarza weterynarii lub specjalistę od anatomii ssaków.
Ocena statusu socjalnego w oparciu o badania materiału genetycznego: próbki mięśni (fragment języka, serca lub innych tkanek) należy pobrać zgodnie z załączoną instrukcją. DNA pobrane z zabitego wilka można wykorzystać do ustalenia statusu socjalnego konkretnego osobnika i jego pokrewieństwa z wilkami z lokalnej populacji. Trzeba jednak dysponować wynikami analiz DNA innych osobników z populacji, lub też próbkami DNA np. z odchodów wilków z watahy. Można wówczas z całą pewnością ustalić, czy np. zabito osobnika rozmnażającego się. Obecnie w Polsce prowadzone są badania genetyczne nad wilkami. W celu otrzymania informacji, gdzie dostępne są wyniki analiz, lub też próby genetyczne z poszczególnych lokalnych populacji wilka, a także, gdzie można zlecić przeprowadzenie analiz na potrzeby postępowania, najlepiej skontakowac się z nami. Obecnie najbardziej zaawansowane badania nad genetyką wilka w Polsce prowadzi Instytut Genetyki i Biotechnologii Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Analizy genetyczne są obecnie najbardziej popularnym i wiarygodnym żródłem informacji w różnego typu sprawach kryminalnych, zarówno dotyczących kłusownictwa, jak i przemytu skór wilczych. Przykłady zastosowań znaleźć można w następujących publikacjach:
Pliki do pobrania: